Sigríður Einarsdóttir og Þór Árnason voru á göngu þegar þau rákust á þennan rekavið í smábátahöfninni í Patreksfirði. Þau tóku myndir og fengu fljótlega greiningar á tegundinn frá Guðnýju Elínborgardóttur. Þetta er glæsileg þekja af helsingjanefi (Lepas anatifera) sem lifir ekki við Íslandsstrendur en hefur borist hingað með sjávarstraumum.

Hrúðurkarlar eru krabbadýr innan hóps sem kallast skelskúfar (Ciripedia) og telur um 1.200 tegundir. Þeir festa sig við einhvers konar undirlag. Þessar tegundir skiptast í flokka og undirflokka. Einn þessara undirflokka er Lepadomorpha en það eru hrúðurkarlar sem hafa stilk til að festa sig við undirlag og ein þessara tegunda er helsingjanef.

Fyrirhugað er að beita þessari tækni við ljósmyndum á bæjarstæðum í Arnarfirði. Með þessari aðferð er hægt að greina minjar undir sverði sem oft sér ekki stað á yfirborði. Er þetta liður í að rannsaka upphaf og þróun byggðar í Arnarfiði frá landnámi. Rannóknin hefst á næstu dögum en fornleifauppgröftur byrjar á vegum rannsóknarinnar í ágúst. Við hana munu starfa sex fornleifafræðingar. Rannsóknin í ár hlaut hæsta styrk úr Fornminjasjóði ásamt styrk frá prófessorsembætti Jóns Sigurðssonar. Auk þess nýtur rannsóknin velvildar staðarhaldara á Hrafnseyri sem leggur til húsnæði og aðstöðu á meðan rannsóknum stendur.

 

Magrét Hallmundsdóttir, fornleifafræðingur hjá NAVE, var kvödd til framkvæmdaeftirlits á bæinn Grófargil í Skagafirði. Þar þurfti að rífa hús og grafa gryfju til að farga úrgangi. Tekinn var fyrst könnunarskurður þar sem taka átti riðugröfina. Þar kom í ljós öskuhaugur sem var undir gjósku úr Heklu 1104 og VJ 980, (áður VJ 1000) sem er frá gosi í Vatnajökli. Öskuhaugar voru yfirleitt nær bæjarhúsum en 20 m til forna. Riðugröfin var því færð neðar, en öskuhaugurinn kannaður nánar.

Við frekari gröft fundust nokkrir gripir. Þarna var brot úr snældusnúðum, lítill hnífur og skepti úr öðrum ásamt nokkrum öðrum járngripum. Einnig fundust margir eldsprungnir steinar sem tengjast matartilbúningi og mjög vel varðveitt dýrabein úr máltíðum landnámsmanna. Mest var af húsdýrabeinum t.d úr sauðfé, nautgripum og svínum en minna af fugla- og fiskibeinum. Auðvitað var aðeins brot af þessum öskuhaug rannsakaður. Það er alltaf ánægjulegt þegar nýjar upplýsingar koma fram í svona framkvæmdarannsóknum og gaman að hafa staðfest að búið var á Grófargili á landnámsöld.

Fyrr í vetur fékk fornleifadeild Náttúrustofu Vestfjarða úthlutað styrk (3.5 millj) úr Fornleifasjóði til að halda áfram rannsóknum í Arnarfirði. Jafnframt komu framlag frá safni og prófessrossjóði Jóns Sigurðssonar á Hrafnseyri. Að auki fékkst styrkur úr nýsköpunarsjóði námsmanna um þróun aðferðafræði við notkun á drónum með hitamyndavél. Gunnar Grímsson sem nýlega útskrifaðist frá HÍ mun starfa með hópnum við rannsóknina. Hann hefur hefur beitt þessari myndatöku í Þjóðgarðinum á Þingvöllum með góðum árangri. Gögn úr drónamyndum gagnast til að draga fram mishæðir í landslagi. Þannig geta fundist rústir sem hafa fyllst af gróðri eða jarðvegi. Nú verður þessari tækni einnig beitt að leita að óþekktu bæjarstæði í Arnarfirði og aðferðin þróuð lengra. Áfram verður unnið á Auðkúlu þar sem verið er að ljúka við uppgröft á stórum skála og önnur bygging í túninu verður rannsökuð í sumar.  

Áður hafa verið grafin upp járnvinnslusvæði, bænhús, kirkjugarður og öskuhaugur við skálann. Einnig verða rannsóknir teknar aftur upp á Hrafnseyri. Árið 2019 kom fram vísbendingar úr borkjarnarannsókn í túninu um mögulegan skála. Einnig var staðfest með sömu aðferð að á Litla Tjaldanesi er skáli, stórt útihús, mögulega fjós, smiðja og mögulega jarðhýsi. Það er því spennandi sumar framundan í Arnarfirði og kátur hópur sem leggur út í að graf upp þetta æfintýri. 

Náttúrustofa Norðurlands Vestra og Selasetur Íslands í samstarfi við ferðamáladeild Háskólans á Hólum og Hafrannsóknastofnun hafa hlotið styrk frá Loftslagsjóði í verkefni sem nefnist Krakkar í norðri: Náttúran og vöktun dýra.  Verkefnið verður unnið...